#382
De Jan Verzwollewetering Gert Jan Jansen
Dit verhaal is geplaatst in de categorie gebouwen & bezienswaardigheden, landschap & natuur.
Alle categorieënZegt de naam Jan Verzwolle u iets? Misschien denkt u aan de brug met die naam. In onze aflevering over het Schoonhoofse spoortje hebben we er een foto van afgedrukt. In de Kadebuurt kent Gouda ook een Jan Verzwollestraat. We willen het echter hebben over de wetering met die naam.
Dat was geen onbeduidend slootje, maar een doorlopend water tot wel tien meter breed. Er zullen niet veel lezers zijn die hem zelf nog gezien hebben, want de wetering is in 1938 gedempt.
Waterbeheersing
Wie zijn ogen de kost geeft, kan de loop terug vinden in het stadsbeeld. Misschien wilt u eerst gaan kijken op de stadsmaquette 1562 die in Museum Gouda staat opgesteld. Dan valt op dat er evenwijdig aan de singels een tweede vaart om het centrum heen ligt: van de Kromme Gouwe in het Westen tot de Hollandse IJssel vlakbij de Hanepraij. De aanleg was nodig voor de waterbeheersing. Na het aanleggen in 1350 van de stadsgrachten met hun eigen waterpeil kon de polder Bloemendaal niet meer afwateren op de Hollandse IJssel.
Er moest een nieuw kanaal worden gegraven met een eigen spuisluis. Ook werd het Bloemendaals Verlaat gebouwd om schepen van de wetering naar het niveau van de singels te krijgen. De naam ‘Ian Verswollen weteringh’ staat voor het eerst op de plattegrond van Blaeu uit 1649; van de Winterdijk tot aan de Hollandse IJssel.
Route van de wetering
De loop van de Jan Verzwollewetering is nog zichtbaar aan een pad achter de huizen aan de Van Beverninghlaan, aan een overkluizing midden in de Crabethstraat en in het tracé van het Crabethpark. Van daaruit liep het water om de Stationskerk heen, om na het Bloemendaals Verlaat weer een bocht naar het zuiden te maken en evenwijdig aan de Boelekade, achter de Schouwburg langs, uit te komen op de Karnemelksloot. Daar liep het water ten westen van de IJssellaan rechtdoor naar de Bloemendaalse sluis in de Hollandse IJssel. Op latere kaarten heet dat opeens de Kolfwetering.
Wetering gedempt
Het dempen werd nodig geacht omdat het stedenbouwkundig beter uitkwam: de spoortunnel kon worden aangelegd en er was plaats voor een nieuwe hoofdrioolleiding. Bovendien was het in de crisisperiode een goed werkverschaffingsproject
Wie was Jan?
Wie was eigenlijk Jan Verzwolle? Dan vallen we stil. Zelfs ons standaardwerk Stad van de Gouwenaars laat het hier afweten.
De straat en de brug zijn genoemd naar de Jan Verzwollewetering!? Kortom: we weten het niet!
Als u het wel weet, horen we het graag.
De verhalen van DieGoude zijn eerder gepubliceerd in Weekblad deGouda.