Gouwenaars redden Afghaanse families uit Kabul Niels Honkoop en Harry Veenendaal

Het was hartje zomer en Niels zat met een biertje op het terras in Amsterdam toen Harry hem belde. “Je moet NU naar Gouda komen”, zei hij door de telefoon. Niels twijfelde geen moment: “Ik ken Harry goed en het klonk zo urgent dat ik meteen naar hem toe ben gegaan.” Niet veel later zat hij in een klein kamertje van de Mandeville Academy, terwijl ze met man en macht de Afghaanse families proberen te redden.

De groep Afghaanse hoogleraren die in augustus moesten vluchten, doen sinds 2013 mee aan een groot internationaal onderzoeksproject van de NAVO. Dit project zet zich onder andere in voor het verbeteren van de rechtspositie van vrouwen en meisjes. Door de komst van de Taliban verkeerden de hoogleraren in levensgevaar. De Amerikaanse professor en directeur van het NAVO-project, Sam Richards, probeerde om zijn team op de Amerikaanse evacuatielijst te krijgen. Dit lukte niet omdat de Afghanen tussen wal en schip vielen: de NAVO is onafhankelijk en heeft geen eigen leger om mensen te evacueren. Om het land te kunnen ontvluchten, moesten de Afghanen op een evacuatielijst terechtkomen.

Harry Veenendaal is de directeur van de Mandeville Academy in Gouda, waar professor Sam Richards gastdocent is. Die vroeg Harry om hulp. “Vervolgens belde Harry mij omdat ik een groot netwerk heb binnen de politiek”, vertelt Niels. Samen belden, mailden en appten ze iedereen die zij binnen de politiek kenden. Ook Buitenlandse Zaken en Defensie werden benaderd.

Samen met mensen van de NAVO, een medewerker van Buitenlandse Zaken en de Afghaanse gezinnen werd er een WhatsAppgroep opgericht. Via die groep hebben Niels en Harry contact met onder andere Eraj, één van de Afghaanse hoogleraren, die op de vlucht is met zijn vrouw en tweejarige dochter. Vanuit Nederland volgen Niels en Harry de route naar het vliegveld die Eraj moet nemen. Ze hebben nauw contact omdat de gezinnen de checkpoints van de Taliban moeten ontwijken.

Na drie uur whatsappen komen Eraj en zijn gezin veilig aan in het Nederlandse deel van het vliegveld van Kabul. “Vanuit Buitenlandse Zaken kregen ze instructies om met een oranje sjaal te wapperen zodat de soldaten konden zien wie er bij de Nederlandse evacuatie hoorde”, vertelt Niels. “Maar in het donker zie je natuurlijk niet goed dat een sjaal oranje is. Daarom gaven we het advies om een oranje scherm te laten zien op de mobiele telefoon.”

Eraj, zijn gezin en de andere hoogleraren werden net op tijd geëvacueerd. De dag nadat het vliegtuig vertrok kondigde Nederland aan te stoppen met de evacuaties. Niet veel later vond er een zelfmoordaanslag plaatst op het vliegveld van Kabul. Niels is opgelucht met de goede afloop voor deze gezinnen. “Ze zijn echt door de oog van de naald gekropen”, zegt hij. “Sinds de aanslag is niemand meer gehaald.”

De hoogleraren en hun families zijn veilig in Nederland, maar er is een tweede groep die nog in veiligheid gebracht moeten worden. “Het huidige ministerie van Buitenlandse Zaken weigert naar deze groep te kijken. Het is allemaal erg bureaucratisch en politiek gezien is het erg lastig.”

“Deze groep Afghaanse artsen hebben in Nederland gestudeerd. Met Nederlands geld een ziekenhuis gebouwd in Kabul waar ook andere artsen worden opgeleid. Met name in de anatomie. Dit is natuurlijk – simpel gezegd – snijden in dood vlees en dat is volgens de Taliban haram”, legt Niels uit. “Deze artsen lopen dus gevaar en dat terwijl wij in een coronapandemie zitten en tekort aan medisch personeel hebben.”

“Ik snap dat niet goed. Waarom kunnen deze artsen niet geëvacueerd worden? Ik moet wel bekennen dat ik een stuk cynischer ben geworden hierdoor”, geeft Niels toe. “We hebben het hier over mensenlevens en ik weet momenteel niet hoe het met deze groep gaat. Veel van de artsen zijn ondergedoken. Ik weet ook niet of ze nog in leven zijn.”