Donderdag: Kaasmarktdag Ed Snel

Tot 1993 was de wekelijkse Goudse kaasmarkt een begrip. Eeuwenlang trokken boeren uit de omgeving op donderdagochtend met hun brik vol kazen naar de stad. Daar brachten zij hun paard onder bij een van de stalhouderijen, zoals die van Erberveld aan de Lange Tiendeweg (nu de hoedenwinkel ‘t Matelootje). Via de Korte Tiendeweg duwden de boeren en hun knecht de wagens vervolgens naar de Markt. Toen de auto zijn intrede deed, vervingen die de paard-en-wagens, maar de handel bleef hetzelfde.

De kaashandel begon als de Sint-Jan negen had geslagen, en ’s winters om half tien. Dan begon het handjeklap van boeren en handelaren waarmee de prijs van de kazen werd bepaald. Tegen elf uur, half twaalf, als de prijs vaststond en de partijen kaas verkocht waren, was het tijd om te wegen. Boeren en hun knecht duwden de brikken naar de kaaspakhuizen die ‘waag’ hadden. Daar sloten zij aan in de vaak lange rij, wachtend op hun beurt. Bekende wagen waren, naast de firma Snel, fa. wed. H. Paul in de 1^e Jeruzalemstraat 2 en fa. M. Moons en Co. op de Lage Gouwe 72.

Als het zover was, loste de boer zijn kazen en werden ze gewogen. Het gewicht werd genoteerd op de zogeheten weegbrief: het bepaalde welk bedrag de boer van de handelaar zou ontvangen, maar ook de hoogte van het waaggeld dat de boer zelf verschuldigd was. Met de weegbrief op zak werd het tijd om de handelaar op te zoeken met wie de prijsafspraak was gemaakt. Die wachtte geduldig in een van de cafés aan de Markt, zoals Café-Restaurant Victoria. De handelaar betaalde zijn aankoop contant of per bankoverschrijving.

Als het wegen achter de rug was, en boeren en handelaren waren vertrokken, stelde de Noteringscommissie de kaasnotering op. De commissie, bestaande uit drie boeren en drie handelaren stelde de werkelijk gegeven prijzen vast, uitgesplitst naar gewicht en kwaliteit. Daarnaast bepaalden zij de stemming op de markt. Die kon stug zijn, redelijk, traag, flauw, matig … Dit alles werd genoteerd op een zwart bord dat bij de Waag werd opgehangen. Zo was daar op 29 juli 1976 te lezen:
10 kg: f 5,00 tot f 5,59
16 kg: f 5,60 tot f 5,90
Zware kaas boven 20 kg: f 5,85 tot f 6,42
60 partijen aangeleverd, handel: kalm

De allerlaatste kaasmarkt in Gouda werd gehouden op 23 september 1993. Op die laatste dag werden er nog maar vier partijen kaas te koop aangeboden. De laatste notering op het zwarte bord bij de Waag luidde:
12 kg: f 8,60
16 kg: f 9,40
Zware kaas boven 20 kg: f 9,85
4 partijen aangeleverd, FIN
De boerenkaasmarkt is nooit officieel opgeheven, maar verloor eenvoudigweg zijn nut toen boeren hun kazen steeds vaker rechtstreeks aan de handelaren verkochten.