#566
De voormalige strafhaven Erik Kooistra
Dit verhaal is geplaatst in de categorie bedrijvigheid.
Alle categorieënAan de rand van Gouda, net over de grens met Waddinxveen, ligt ingeklemd tussen de Coenecoopbrug en de spoorlijn van Gouda naar Rotterdam, een gebied dat bekendstaat als de Kouwe Hoek. Voor 1898 heette het hier nog de Zuidkade, maar na de inhuldiging van Koningin Wilhelmina werd dit omgedoopt tot Wilhelminakade.
De Kouwe Hoek is rond 1900 ontstaan door het afsnijden van de scherpe bocht in de Gouwe. Hierdoor bleef de bocht langs de Wilhelminakade als zijtak over. Enkele jaren later werd ook de Nieuwe Gouwe gegraven, die aansloot op de Blekerssingel en er zo voor zorgde dat een snelle vaarverbinding vanuit de Turfsingel mogelijk werd. Door het afsnijden van de bochten werd het water ook breder. De spoorbrug in de Gouwe uit 1854 moest daarom worden afgebroken en de oude spoorlijn, die iets zuidelijker de Gouwe kruiste, werd verlegd naar het noorden, waardoor de zojuist genoemde zijtak van de Gouwe in twee doodlopende delen werd opgesplitst.
De Strafhaven
Na 1945 had de provincie Zuid- Holland behoefte aan een haven voor schepen, waarvan de eigenaar om welke reden dan ook in conflict met de overheid was gekomen. Weggesleepte boten moesten tijdelijk in een haven worden afgemeerd. Een dergelijke haven had formeel de aanduiding: stapelhaven, depothaven of opleghaven. Omdat de weggesleepte boten hier als straf naartoe werden gebracht, kwam in de volksmond ook de naam Strafhaven in zwang. Boten konden in beslag worden genomen als eigenaren bijvoorbeeld hun liggeld niet betaalden. Ook schepen die door de eigenaar verlaten waren, werden in deze haven aangelegd. De boot ging dan ‘aan de ketting’ tot er een definitieve oplossing bedacht was. De boten werden in de haven aan meerpalen gelegd die midden in het water stonden zodat ze niet bereikbaar waren vanaf de wal.
Zodoende probeerde men te voorkomen dat de eigenaar het schip alsnog kon weghalen. Nabij de haven woonde een opzichter die de haven en de daar afgemeerde boten in de gaten moest houden. De strafhaven was de enige haven die de provincie in Zuid-Holland beschikbaar had. Daarom werden er boten uit de hele regio naartoe gesleept, zelfs vanuit Goeree-Overflakkee.
Strafhaven of jachthaven?
Andere schepen hebben in de loop der jaren van de haven gebruik gemaakt. Tijdens de bouw van het aquaduct onder de Gouwe eind jaren ’70 lagen hier de werkvaartuigen van het bouwbedrijf. Ook de schepen die zijn gebruikt voor de bouw van de Steve Bikobrug hadden hier hun ligplaats.
Hoewel de haven in principe niet bedoeld is als ligplaats voor recreatievaartuigen, liggen er al zolang de haven bestaat woonboten. De gemeente Waddinxveen had in 2017 het plan om van de strafhaven een jachthaven te maken. Dit plan is tot op heden nog niet gerealiseerd.
De verhalen van DieGoude zijn eerder gepubliceerd in Weekblad deGouda.