#486
Bij het Joodse Poortje Sjaan Scheffers
Dit verhaal is geplaatst in de categorie gebouwen & bezienswaardigheden, zorg, welzijn & religie.
Alle categorieënWat is het, beste lezer van deze woorden, dat de treurende figuur – gemaakt door de beeldhouwer professor Wertheim – boven de toegangsdeur van het Joodse Poortje aan de Jeruzalemstraat hier in Gouda aan ons vraagt?
In de woorden van de profeet Jeremia in Klaagliederen 1: 12
’Gij allen die voorbij gaat
aanschouwt toch en ziet
of er een smart is gelijk
aan de smart die mij
getroffen heeft.’
Herinnering aan de voormalige Joodse stadsgenoten
Wat is de waarde van het Joodse Poortje anno 2022? Behalve dat het een tastbaar overblijfsel is van de voormalige Joodse begraafplaats aan de Boelekade en daarmee tot het cultureel erfgoed van de stad Gouda behoort, is het zoveel meer. Sinds 1980 is het een herdenkingsmonument voor de tijdens de Sjoa vermoorde Joodse Gouwenaars. Hiermee is het een oncomfortabele verwijzing en een waarschuwende vinger aan ons die er langs lopen en stil staan bij het onbeschrijfelijke leed en uitzonderlijk lijden dat heeft kunnen plaats vinden in deze stad.
Het Joodse Poortje roept ons op ‘… aanschouwt toch en ziet’ om de herinnering aan onze voormalige Joodse stadgenoten in ere te houden, hun ondergang te herdenken. Verder is het voor de kinderen van een Goudse basisschool hun adoptiemonument, waar ze in de dagen voor de 4e mei stilstaan en nadenken over verhalen die op deze locatie horen. Tijdens de Dodenherdenking is dit de plek waar elk jaar tijdens de Stille Tocht halt wordt gehouden om een krans en bloemen te leggen.
Leo Vroman
We attendeerden Leo Vroman, die is Gouda was geboren en altijd voeling had gehouden met zijn geboortestad, er in 2007 op dat de gemeente Gouda van zins was om het Joods Poortje weg te halen ten koste van herinrichtingsplannen op deze locatie. Hij reageerde vanuit Amerika en schreef ons op zijn unieke en onnavolgbare wijze:
‘Sol er maar niet meer mee rond,
laat het in de nieuwe wereld staan
als een vermoeide toegang tot ons lot.’
Nadenken en reflectie
In het verlengde hiervan lezen we op de toegangsdeur in het Hebreeuws en het Nederlands:
‘die geboren worden
zijn bestemd om te sterven
en die gestorven zijn, om te leven.’
Deze woorden kunnen we lezen in de Joodse wijsheidsliteratuur ‘Pirkei Avot’ (De Spreuken der Vaderen) hoofdstuk 4, vers 22. Dit herinnert ons aan de nietigheid van de mens en de grootheid van de Schepper. Gelukkig is het Joodse Poortje er nog, zodat het door de rustige omgeving een mooie gelegenheid geeft tot nadenken en reflectie.
