Welke bouwstijl vindt u mooi?! Maarten de Gids

Na een aantal maanden in het archief gewerkt te hebben, merkte ik dat we van een aantal panden niet altijd direct de juiste bouwtekeningen konden vinden, vaak veroorzaakt door omnummeringen van straten of latere naamgeving van nieuwbouwwijken. Ik ben vanaf dat moment voorzichtig begonnen om deze ‘’ongenummerde’’ tekeningen te gaan verbinden aan de huidige adresnummers middels kadastraal onderzoek. Een enorme opgaaf en bovendien heel wat gepuzzel, maar wat mij betreft ook een ontzettend leuke bezigheid.

Door dit project ben ik Gouda op een andere manier gaan leren waarderen. Ik ben anders tegen de gebouwen aan gaan kijken. Béter gaan kijken. Natuurlijk, de oude binnenstad van Gouda is bijzonder. Als geboren en getogen Schiedammer ben ik er echter van overtuigd dat elke binnenstad die sinds de 13^e eeuw bestaat, min of meer dezelfde sfeer uitademt (ja, Gouda is mooier. Ik zal de nu geïrriteerde Gouwenaren voor zijn). Ditzelfde geldt ook voor de gestandaardiseerde jaren ’50 tot ’80 uitbreidingswijken die men in heel Nederland overal terug ziet. Kort gezegd: over de Goudse binnenstad is genoeg geschreven en ook de wijken van de jaren ’50 tot ’80 wil ik niet benoemen. Ik wil bij deze eens enkele gebouwen buiten het onmiddellijke centrum belichten.

Wanneer men besluit naar Waddinxveen te reizen vanuit Gouda, zal de Coenecoopbrug toch vaak de eerste passage over de Gouwe zijn waaraan men dan denkt. In de arm van de oprit naar deze brug, staat één pand (waarin twee adressen huizen) dat mij altijd opvalt. Niet alleen qua locatie maar ook qua ietwat vreemde bouwstijl. Nieuwe Gouwe O.Z. 98 en 100 is in 1937 gebouwd als oorspronkelijk twee brugwachterswoningen van Rijksweg 12, in opdracht van Rijkswaterstaat. Wat opvalt aan het pand is dat het vooral hoog is. Onder het puntdak bevindt zich niet één maar twee verdiepingen. Ik vraag mij altijd af of het pand heden ten dage nog steeds op die plek gebouwd had mogen worden, in verband met alle fijnstof van de auto’s die daar dagelijks aan alle kanten langs sjezen.

Dit pand is echter niet eens de leukste brugwachterswoning aan deze uiterste noordkant van Gouda. Een klein stukje zuidelijker staan welgeteld vier brugwachterswoningen verstopt achter de McDonalds. De panden Nieuwe Gouwe O.Z. 14, 15, 16 en 17 dateren van 1911/1912 en zijn door de Staatsspoorwegen neergezet om enig toezicht te houden op de spoorbrug. Het is eeuwig zonde dat deze unieke panden weggestopt zijn achter een doorsnee fastfoodgebouw. De mansardedaken en de gebruikte kleurstellingen geven de panden een heel landelijke uitstraling. De onmiddellijke afsluiting naar de drukke Nieuwe Gouwe O.Z ten noorden, het uitzicht op de Gouwe ten westen, het achter de bomen verstopte drukke kruispunt ten oosten en de ligging aan de spoordijk ten zuiden geven de bewoners van deze panden vast het gevoel dat ze in een soort oase wonen.

Last but not least wil ik het hebben over een opvallend gebouw op een bedrijventerrein. Als ik aan bedrijventerreinen denk, denk ik aan saaie grauwe gebieden waarin ik groepjes collega’s tijdens lunchpauzes met hun broodzakjes in de hand tezamen zie wandelen. Collega’s die in wezen niets met elkaar op hebben maar ja: het wordt natuurlijk helemaal treurig als je in je eentje pauze moet vieren op zo’n louter betonnen terrein. Een terrein dat bovendien gevuld is met gebouwen die de term ‘’schoenendoos’’ nog niet mogen dragen.

Afijn, één zo’n positieve uitzondering is wat mij betreft het gebouw van BMW-dealer Breeman (Antwerpseweg 11, maar beter bezien vanaf de kruising Burgemeester Jamessingel/Goudse Poort). Een gebouw dat iedereen vast wel eens gezien heeft (in een ooghoek) terwijl hij of zij er langs gereden is. Kijk er eens goed naar. Het lijkt wel de Van Nelle Fabriek (te Rotterdam) in het klein. Misschien moeten we ervoor zorgen dat deze showroom ook maar eens op de UNESCO-werelderfgoedlijst belandt. Ik zou zeggen: we hebben in Nederland al genoeg dertien in één dozijn autoshowrooms. Laat deze maar staan.

Misschien overdrijf ik om het laatste gebouw met de Van Nelle fabriek te vergelijken. Maar als je ergens goed naar kijkt, ga je het idee van de bouwkundige erachter ontwaren. Door mijn werk ben ik bewuster geworden van de gebouwen om mij heen en ik nodig iedere Gouwenaar uit hetzelfde te doen. Kijk eens naar de gebouwen buiten de binnenstad! Wat voor bijzondere gebouwen en verschillende bouwstijlen kan je dan allemaal vinden?

Ik zal u een voorzet geven: begin eens op de Boelekade. Loop deze helemaal uit en probeer alle bouwstijlen in deze straat eens te tellen en te bekijken. De straat kent gebouwen afkomstig uit veel verschillende bouwjaren: van vóór 1900 tot 1910, 1920, 1930, 1980 en meer. Het is een perfecte dwarsdoorsnede van het bouwen in Gouda door de jaren heen. Wat vindt ú mooi en wat absoluut niet?