#345
Struinen door de stad in de jaren 50 (deel 3) Jaap Swager
Dit verhaal is geplaatst in de categorie bedrijvigheid, kunst, cultuur & onderwijs, personen & verenigingen.
Alle categorieënIn dit derde deel van het drieluik waarin Jaap Swager (1944) de herinneringen aan zijn jeugd in de Goudse binnenstad optekent, vertelt hij onder andere over de kaasmarkt, de veemarkt en de wasserijen langs de singel. Ook doet Jaap ontdekkingen tijdens struintochten langs de IJssel.
Hoogtepunten in het jaar waren de marktdagen. Op donderdagen voerden de boeren hun kazen aan met hun paard en wagen (een ‘brik’), of in de achterbak van een grote Chevrolet als ze wat minder traditioneel waren.
Achterop de brik
Op de markt werden de kazen gekeurd en geproefd door er met een kaasboor een stukje tussenuit te halen. Daarna werden de kazen in de Waag gewogen en vervolgens afgevoerd naar de pakhuizen. Ondertussen werden de paarden bij de hoefsmid van nieuwe hoefijzers voorzien. Spannend, zoals de hoefsmid die grote beesten onderhanden nam. Overigens waren paarden in die tijd nog een vertrouwd verschijnsel in het stadsbeeld. Bij een trouwpartij hoorden koetsjes, en Van Gend & Loos gebruikte aanvankelijk nog paard en wagen voor de bezorging van pakketten. Als je geluk had mocht je van een boer op de terugreis een eind meerijden achterop zijn brik, maar ver meeliften betekende ook dat je ver moest teruglopen.
Krijsend ongenoegen
Nog spannender dan de kaasmarkt was de veemarkt, waar vooral varkens en biggen werden aangevoerd. De handelaren in hun stofjassen dreven de beesten met hun zwiepende bamboestokken uit de veewagens naar het gewenste hok, en na de handel weer terug in de wagens. De biggen gaven luid krijsend hun ongenoegen te kennen, terwijl de enorme zeugen iets minder lawaai produceerden. Na de handel trokken de boeren en de handelaren zich terug in het rokerige veemarktrestaurant, onder het genot van een sigaar en een borrel. Ik ging dan de tafels langs om sigarenbandjes te bietsen voor mijn verzameling.
Struinen langs de IJsseldijk
Ook buiten het centrum was het nodige te beleven, met name langs de IJsseldijk richting Julianasluis. Voorbij de Compaxo-vleesfabriek lag, tegen de dijk aan, de politie-schietbaan. Wanneer die werd gebruikt dan werd de dijk afgesloten. Natuurlijk was het spannend om het geluid te horen van de pistoolschoten, maar het werd pas leuk wanneer het weer rustig was, want dan kon je hulzen gaan rapen en kogelpunten gaan graven in de dijk waar de kogels waren ingeslagen.
Aanvankelijk was het ook heerlijk om in de ruige plantenwereld te spelen van de uiterwaard ter hoogte van de Kaarsenfabriek, maar later werd dat gebied gebruikt als stortplaats voor afgewerkte korrels en ander fabrieksafval en nog later werd het gebied ontoegankelijk door bebouwing.
Garenspinnerij
Geleidelijk kwam ik er achter dat het ook buiten de grachten bulkte van de bedrijvigheid. Zoals in de wasserijen achter de Fluwelensingel, waar ik in een vakantie lakens vouwde. Of in de garenspinnerij, waar ik als vakantiebaantje textielvezels moest mengen die in balen werden aangevoerd. Van die veelkleurige mengsels werden dan tapijtgarens gesponnen. De machines, die een letterlijk oorverdovend lawaai maakten, werden bediend door Spaanse gastarbeiders. In die tijd waren in de stad ook nog allerlei overblijfselen te vinden van vroegere bedrijvigheid, zoals de oude treinbaan achter de Boelekade of de gasfabriek aan het Bolwerk. Er waren in de stad nog meer bedrijven, zoals de chocoladefabriek, de wafelfabriek van Punselie en de fabriek van bleekwater aan de Kattensingel, maar daar had ik weinig mee van doen.
De drie verhalen van mijn drieluik over Gouda in de jaren 50 gaan over tijden die voorbij zijn. Mijn wereld was klein, maar ik heb genoten van het struinen door die stad met haar unieke mengsel van verstilling en rommelige bedrijvigheid.
Dit is deel 3 van het drieluik waarin Jaap Swager vertelt over zijn Goudse jeugd in de jaren 50. In deel 1 en deel 2 struint Jaap verder door de stad.