Katholieke traditie in protestants hart van Gouda Hugo Vos

In de eerste eeuwen van onze jaartelling gingen veel pelgrims op weg naar Jeruzalem, om de weg te gaan die Jezus op zijn laatste levensdag heeft afgelegd. Het maken van een bedevaart naar Jeruzalem was echter slechts voor een beperkt aantal mensen mogelijk. Gaandeweg groeide daardoor het gebruik om de lijdensweg van Jezus in de eigen omgeving af te beelden. Bij kloosters en in kerken werden kruiswegen afgebeeld in de vorm van beeldengroepen, fresco’s of schilderijen. Zo kon men, door stil te staan bij elk van de afbeeldingen (staties), de lijdensweg van Jezus volgen.

Deze weg is tot verrassing en wellicht verbazing van velen sinds 2014 ook te volgen in onze eigen protestante Sint-Janskerk. De staties zijn geschilderd door de Goudse beeldend kunstenaar Willem Hesseling in zijn eigen atelier aan de Bloemendaalseweg. Op zijn minst een opmerkelijke zaak dat ze nu in de Goudse Sint-Janskerk hangen. De voorloper van deze wereldberoemde kerk was namelijk mogelijk een kerkje in een vroege nederzetting in de polder Bloemendaal. Deze oude nederzetting is waarschijnlijk eerder ontstaan dan de stad en kan een zekere rol hebben gespeeld bij de stadswording van Gouda. Dit vroegere kerkje, met het 'oude kerkhof', lag langs de Cleywech (nu Bloemendaalseweg), die in noordelijke richting door de beginnende ontginning van de polder Bloemendaal liep. Een terrein dat aangeduid wordt als 'het oude kerckhoff' op een plattegrond uit 1609 is door onderzoek gelokaliseerd in de verkaveling langs deze weg. Er wordt van uitgegaan dat de Sint-Janskerk de functie heeft overgenomen. Het oude kerkhof is nog wel langere tijd in gebruik gebleven. Overigens wordt ook getwijfeld aan deze theorie. Ook een kerk in het nabijgelegen Moordrecht wordt genoemd als mogelijke voorloper van de Sint-Janskerk. Zeker weten doen we het niet maar dat maakt dit verhaal juist bijzonder!

De Stichting Hedendaagse Kunst en Religie Gouda is door sponsoring eigenaar van de staties geworden. Ze wil de unieke staties voor Gouda behouden en aan een breed publiek tentoonstellen.

De veertien schilderijen van Willem Hesseling zijn gemaakt in de eeuwenoude traditie van kruiswegstaties, die bedoeld zijn om met behulp van beeldtaal stil te staan bij de indrukwekkende momenten van de lijdensweg van Jezus Christus. Het lijdensverhaal is universeel en van alle tijden. Rond 1740 heeft Paus Clemens XII besloten dat een kruisweg uit veertien staties moest bestaan. Vanaf dat moment waren alle rooms-katholieke kerken verplicht een kruisweg in of om hun kerk op te nemen.

Hesseling heeft zich wel aan het aantal van veertien gehouden. Hij koos echter niet voor de traditionele afbeelding op doek van een aantal statische figuren. Hesseling is uitgegaan van zijn eigen beleving als kunstenaar. Hij werd tijdens het scheppende proces steeds dieper het verhaal ingezogen. Dat geeft de serie ongekende zeggingskracht. De beeldtaal maakt het voor de beschouwer mogelijk een persoonlijke interpretatie te geven aan de visualisatie. De schilderijen spreken zeer velen aan. Dit is onder andere opgetekend in het gastenboek dat te vinden is bij de staties in de Sint-Janskerk. Dat is wat kunst kan doen!