Erasmus en de Goudse Glazen Maurits Tompot

Op de slappe veenbodem van Gouda, tussen de rivieren Gouwe en Hollandse IJssel, 'drijft' al eeuwenlang de langste kerk van Nederland, de Sint-Janskerk. Na een derde brand in 1552, werd de kerk opnieuw gebouwd tot de schitterende laatgotische kruisbasiliek zoals wij die nu kennen. Toen werd er al technisch slim omgegaan met het herbouwen van de Sint-Jan. Want vanwege het verzakkingsgevaar kozen ze voor een relatief unieke lichte constructie: een houten tongewelf en ‘muren van 2000 vierkante meter gebrandschilderd glas’. Het gebrandschilderde glas kennen we als de Goudse Glazen.

In de Sint-Janskerk zitten mooie geheimen verscholen. In die vochtige omstandigheden zijn namelijk vrijwel alle originele ontwerpen van de Goudse Glazen intact gebleven. In de vorm van papieren houtskool- en/of pentekeningen, de ‘cartons’, van soms wel 11 meter lang, zijn alle afbeeldingen van de glas-in-loodramen getekend. En als je alle cartons achter elkaar zou leggen, dan krijg je een enorme baan aan tekeningen van 1,7 kilometer lang. Daarmee is het de langste en grootste, en zelfs meest complete cartonstrip ter wereld. Terecht dat deze cartons een vermelding hebben in het Guinness Book of Records! Ook worden de cartons, die goed opgeborgen liggen in stalen kokers in de climatologische kerkkluis, binnenkort genomineerd voor de UNESCO Werelderfgoedlijst voor documenten. Zo blijven de Goudse geheimen op een geweldige manier bewaard voor de volgende generaties.

Maar er is nóg een bijzonder geheim te onthullen over de cartons en de Goudse Glazen. Het beeldprogramma dat als inspiratiebron voor de tekeningen werd gebruikt, komt namelijk van Erasmus, de bekende Rotterdamse filosoof en schrijver. Sterker nog, ik denk dat het masterplan voor de Goudse Glazen is ontleend aan Erasmus’boekje: ‘Convivium Religiosum of een Goddelijk Festijn’. Daarmee zou de Sint-Janskerk een waar Erasmusmonument zijn. En als je dát feit naast alle andere Goudse historische gebouwen legt, zoals het Stadhuis, Waag, Jeruzalemkapel en de Donkere Sluis, dan kunnen we Gouda met recht klaarstomen voor een plaats op de lijst van Wereld Erfgoed Monumenten!