Eigenwij(k)s initiatief Edward Hulsbergen

R&M wordt geboren op 7 april 1997 met de notitie ‘Elke jongere is er één’. Het eerste doel: een plek voor deze jongeren in de wijk. De opzet is andere wijkbewoners als vrijwilliger bij de acties te betrekken, zowel ‘handwerkers’ als ‘kenniswerkers’.

De Anne Frankschool staat al een tijd leeg. De gemeente Gouda ziet mogelijkheden voor R&M. Vanaf medio 1998 wordt de toegekende ruimte door wijkbewoners schoongemaakt en verbouwd. De gemeente – gewend aan overleg met formele instellingen – heeft moeite met de werkwijze van de R&M-vrijwilligersorganisatie. De Stichting R&M Gouda-Oost (2000) wordt opgericht, met statuten en een formeel werkplan. R&M geeft daarmee inhoud aan de door de gemeente gepromote ‘actieve wijkaanpak’.

Het doel van R&M was kortgezegd de leefbaarheid in de wijk Gouda-Oost te vergroten, door de actieve inzet en deelname van wijkbewoners (empowerment). De aanpak van R&M was steun en ruimte te bieden aan vrijwilligers die iets wilden ondernemen ten behoeve van de leefbaarheid. Geen taken uitdelen, maar organisatie van onderop (bottom-up). De handen uit de mouwen. Vrijwilligerswerk, geen betaalde banen. Vrijwilligers als (groot)investeerders qua inzet en tijd in de wijkvernieuwing.

Een deel van de projecten omvatte activiteiten voor jongeren (opvang, sport, huiswerkbegeleiding, taallessen, muziekgroep, filmavonden, ‘de wijk uit, de samenleving in’). Andere projecten waren gericht op werk (banenmarkt, spreekuur, klussendienst, vakantiewerk) of op het tegengaan van de verloedering van de flatgebouwen (flatconciërges). Ook waren er projecten die zich richtten op het aanpakken van de vervuiling van de openbare ruimte (milieurapporteurs) en het bevorderen van de veiligheid ’s avonds en ’s nachts (buurtvaders, surveillanten jaarwisseling). Daarnaast waren er andere korte of langdurende projecten, zolang het effect positief was. De politie was welwillend. Bezoekers kwamen uit binnen- en buitenland. Vanaf 2003 tot in 2011 waren er de R&M-ontwerpateliers: professioneel begeleide bijeenkomsten met ontwerpsessies voor het herontwerp van de wijk. Ook de gemeente organiseerde ontwerpateliers voor de wijkbewoners.

De gemeente wilde uiteindelijk R&M inlijven bij de bestaande formele instellingen. R&M wilde daar als vrijwilligersorganisatie ver vandaan blijven (immers ‘wie betaalt, bepaalt’). Gezien de afbraak van de voormalige Anne Frankschool in 2012 stelde de gemeente aan R&M voor te verhuizen naar het nieuwe wijkgebouw. Hoe luxe ook, de regels voor het gebruik ervan maakten het volstrekt ongeschikt voor de eigenwijkse aanpak van R&M. Er kwam geen alternatieve locatie, en de stichting hief zichzelf op.

Veel ging goed, zeker niet alles. R&M was een activiteitencentrum en tevens proeftuin om uit te zoeken wat in Oost verbetering zou kunnen brengen, gebruikmakend van ervaringen elders met ‘stedelijke probleemwijken met een kleurrijke bevolking’. Bij de viering van Gouda 800 jaar zal de aanpak van bouwen en wonen ongetwijfeld anders zijn dan nu. Moge dit verhaal over R&M Gouda-Oost die komende wijkvernieuwing inspireren, en wellicht de opstap zijn naar een ‘R&M 2.0’!