Waarom de Catharinahoeve is verdwenen Christa Eekhuis

De Catharinahoeve krijgt waarschijnlijk pas zijn naam in 1937. De Hoeve staat er als sinds 1910. De naam Catharinahoeve heeft te maken met Catharina van Zon. Na haar overlijden komt er geld vrij, waarvan tachtigduizend gulden voor de Catharinahoeve. Met dat geld is in 1937 een opleiding in het leven geroepen voor Palestina-pioniers.

Dankzij Hitler neemt het antisemitisme toe in Oost-Europa. Als gevolg hiervan wil de Joodse gemeenschap een eigen Joodse staat stichten. Dit zal in Palestina zijn, waar een heus nationaal tehuis gebouwd wordt. Zodra Hitler de macht krijgt in Duitsland, vluchten meer Joden richting Palestina. Zij krijgen de naam Palestina pioniers. In Palestina leven ze in kibboets en hebben ze gemeenschappelijke eigendommen. Van daaruit begint de opbouw van het land. Alle Europese Palestina pioniers moeten landbouwkennis hebben. Dit is de aanleiding om Joden in Gouda op te leiden aan de Catharinahoeve.

Manfred Litten ziet het levenslicht in Posen (Polen) in 1909 en groeit op in Berlijn. Jansje Serlui ziet twee jaar later het levenslicht in onze hoofdstad Amsterdam. Ze ontmoeten elkaar in Danzig op het werk. Jansje werkt al in het kindertehuis en Manfred krijgt daar een baan als leraar. Uiteindelijk verandert hij van baan en gaat hij als leraar aan de slag op een Joods Gymnasium in dezelfde stad. Eind jaren dertig komt het verzoek om naar de Catharinahoeve te komen. Ze nemen dan ook de leiding op zich als echtpaar.

De Catharinahoeve wordt ook wel Joodse Jeugdfarm genoemd. Op de farm wonen telkens rond de zeven meisjes en twaalf jongens. Deze jongeren zijn tussen de vijftien en achttien jaar oud en komen van heinde en ver. Zo zijn er Joodse jongeren uit Nederland, maar ook Duitse Joodse jongeren. De Duitse jongeren zijn of zelf gevlucht of met hun ouders gevlucht. Vooral na de Kristallnacht ontvluchten vele Joodse families Duitsland.

Op de Jeugdfarm krijgen de jongeren verschillende lessen. Zo leren ze Herbreeuws en volgen ze praktijklessen. Deze gaan over landbouw, veeteelt en timmeren. De jongedames doen ook huishoudelijk werk. In hun vrije tijd zitten ze niet stil. Manfred Litten houdt de jongeren bezig. Zijn vrouw speelt vaak piano voor hen. Manfred weet zelf te weinig over de landbouw. Daarom geeft dhr. Knol (bedrijfsleider) praktijkles aan de jongeren, samen met Henk de Raaf en Frans Man. In 1941 legt dhr. Knol zijn taken neer als bedrijfsleider. Dhr. Middelburg neemt zijn taak over, samen met Dirk van Schaik. Zij spelen een belangrijke rol tijdens de Tweede Wereldoorlog.

Zodra de Tweede Wereldoorlog in Nederland begint, verandert alles. Emigratie naar Palestina gaat niet meer. Bij een eventuele dreiging halen ze de loopbrug van de Hoeve op. De jeugdfarm is zo beschermd, aangezien het op een eilandje staat. Het blijft voor langere tijd rustig op de farm, ook wanneer ze een gele ster moeten dragen. Toch slaat het om en is de rust voorbij. Steeds meer Joodse jongeren moeten op transport naar Vught. Om dit te voorkomen verzinnen ze allerlei oplossingen. Zo heerst er opeens een dysenterie op de hele farm. Niemand mag het besmette gebied bezoeken. In de tussentijd zijn ze druk bezig met het onderbrengen van de jongeren. Jansje en Dirk regelen valse persoonsbewijzen, onderduikadressen en vluchtroutes.

Helaas overleeft niet iedereen de oorlog. Manfred en Jansje sterven apart van elkaar in een ander concentratiekamp. Daarnaast zijn er zeven jongeren die tijdens het vluchten opgepakt worden door de Duitsers of verongelukken. Om hen alsnog te herinneren zijn er stolpersteine gelegd aan de Bloemendaalseweg.

Waarom is de Catharinahoeve nu verdwenen? Dat alles heeft te maken met twee factoren. Allereerst neemt het aantal joden in Gouda af. Hierdoor volgen steeds minder jongeren de opleiding, waardoor het huis en de grond verkocht worden. Verder vindt er in 1981 uitbreiding plaats van het Bleulandziekenhuis. Als gevolg hiervan wordt de Hoeve afgebroken en verdwijnt dus voorgoed uit het straatbeeld.