Tollen in Gouda Gert Jan Jansen

Bij een tol moest je betalen om verder te kunnen rijden met je kar of je auto. Er zijn er zeker drie geweest. De tolhuizen zijn verdwenen op één uitzondering na. De bekendste is de tol bij de (oude) Haastrechtsebrug. In 1906 werd daar een tolhuis gebouwd. Inwoners van Gouda waren vrijgesteld van het betalen van heffing. De inkomsten kwamen vooral van de kaasboeren uit de Krimpenerwaard die naar de Goudse kaasmarkt wilden. Dat maakte de stad Gouda niet populair. Zonder die aanvoer was Goudse kaas nooit het wereldmerk geworden, waar we nu zo trots op zijn.

Het gemeentebestuur kwam altijd met het argument: we willen het graag afschaffen, maar dan valt er een gat in onze begroting. Nog in 1946 sprak het college van B&W van ‘een rijkvloeiende bron van gemakkelijk verkregen middelen’. Toch trok burgemeester James kort daarna - volgens de Goudsche Cou­rant ‘niet zonder moeite’ – de tolwaarschuwingsborden uit de grond. De tol aan de Bloemendaalseweg is ouder.

Van 1827 tot 1903 stond er een tolhuis aan de toenmalige Cleywech, ongeveer op het punt waar nu de Bloemendaalseweg begint en de Ridder van Catsweg afbuigt. Ooit was dit onderdeel van de route van Gouda naar Den Haag. Het bestuur van de polder Bloemendaal hief de tol voor het onderhoud van de weg. De aanwonenden die de hoefslag - een aandeel in de kosten van het onderhoud van de weg - moesten betalen, kregen dat niet voor elkaar.

De uitzondering staat bij Alphen aan den Rijn. Daar staat een tolhuis aan het Goudse Rijpad, dat in Boskoop Goudse Rijweg heet. Eind 16e eeuw wilde Gouda ook verzekerd zijn van een goede wegverbinding naar het noorden. Tot ver buiten de stad werden gronden aangekocht. Gouda kreeg officieel een concessie tot het heffen van tol op de Goudse Rijweg. Er kwamen twee tolhuizen. Die aan de Alphense kant is bewaard. Pas in 1943 verdween de tolheffing, toen rijk en provincie bereid bleken Gouda een financiële bijdrage te geven.