Stolpersteine voor Carla Mogendorff en Margarete Dieckhoff Soesja Citroen

Carla Mogendorff werd geboren in september 1921. Vijftien jaar was ze, toen ze in juli 1937 samen met haar vader Bram, moeder Jeannette en oudere zus Hetty in de Van Swietenstraat kwam wonen. Vader Bram dreef de huidenhandel Interlapin op de Karnemelksloot, samen met zijn broers Isak en Jacques. Na de mulo werkte Carla als stenotypiste, in oktober 1941 ging ze lesgeven op het Joodse schooltje.

Toen Joodse kinderen vanaf september 1941 geen openbaar onderwijs meer mochten volgen, werd een Joods schooltje opgericht in een gebouw achter de sjoel (synagoge) op de Turfmarkt. Op een oude foto zie je juf Carla met een klasje van vijf kinderen. Onder hen de 6-jarige Poldi Linder, wiens moeder er zo naar uitkeek dat hij eindelijk naar het nieuwe schooltje kon. Ook Helga Kahlenberg van de Lage Gouwe en Moses Schenkolewski van de Lange Groenendaal staan op de foto. Zoet zitten de kinderen met de armen over elkaar in de schoolbanken, voor hen leesplankjes met Aap, Noot, Mies. Zo leerde je indertijd lezen.

Half juli 1942 begonnen de gedwongen Jodentransporten, al snel kwamen er razzia’s. Eind september 1942 dook het gezin Mogendorff onder in Amsterdam. Carla’s hartsvriendin Mieke Steensma hielp hen. Ze was apothekersassistente, haar ouders waren in Nederlands-Indië en zijzelf zat in een pleeggezin. Ze was kind aan huis bij de Mogendorffs en kreeg hun onderduikadres en valse namen te horen.

In Amsterdam ging Mieke bij hen langs. Ze stuurde hen brieven en zorgde voor voedselbonnen. Maar ze werd verraden en gearresteerd. In juli 1943 werd Mieke naar kamp Vught gestuurd vanwege ‘jodenbegunstiging’. Ze overleefde deportatie naar concentratiekamp Ravensbrück en vertelde later over haar ervaringen op scholen.

Ook Carla werd gearresteerd. Ze werd begin mei 1944 vastgezet in Westerbork. Daar ontmoette ze haar oom Sam en tante Susanna Leefsma-Mogendorff van de Krugerlaan. Op 19 mei volgde hun aller deportatie naar Auschwitz. Haar oom en tante werden direct na aankomst vermoord, Carla kwam eind september of mogelijk nog later om in Midden-Europa.

Carla’s ouders en zus Hetty overleefden en kwamen na de oorlog weer in de Van Swietenstraat wonen. Ze rouwden om het verlies van Carla. Zoals het gezin Mogendorff van om de hoek op de Kattensingel 42 rouwde om het verlies van Simone, Carla’s nichtje.

Sinds februari 1941 woonde Margarete Dieckhoff (geboren 1904) als huishoudster in bij het gezin Mogendorff. Ze had in Duitsland een naaiatelier voor gegoede dames geleid en was half 1939 gevlucht naar Nederland. Enkele weken nadat het gezin Mogendorff was ondergedoken, verliet ook Margarete het huis. Onder de naam Maria Landsheer kwam ze op de Bodegraafsestraatweg terecht bij de heer Kraan. Zijn vrouw was kort daarvoor overleden. Ze werkte er als huishoudster en zorgde voor de kinderen.

Een NSB’er uit Reeuwijk verraadde haar en in juli 1943 werd ze gearresteerd. Ze vertelde, vermoedelijk onder druk, wie er bij de Mogendorffs over de vloer kwamen. Zo werd Carla’s vriendin Mieke verraden. Op 28 juli werd Margarete vastgezet in Westerbork. Eind augustus volgde haar deportatie naar Auschwitz. Na aankomst werd ze direct vermoord.

In de stoep voor de Van Swietenstraat 3 herinneren nu twee Stolpersteine aan Carla en Margarete.

Dit is een ingekort verhaal uit het boek ‘Hier woonden - Stolpersteine Gouda’ geschreven door Soesja Citroen