#413
Stad aan de rivier: veranderend stadsbeeld Han Breedveld
Dit verhaal is geplaatst in de categorie gebouwen & bezienswaardigheden, historie & archeologie.
Alle categorieënGezien vanaf de Gouderaksedijk, aan de overzijde van de Hollandsche IJssel, is Gouda op haar mooist.
Je moet dan zijn in het voor- of najaar, als het beeld niet belemmerd wordt door het hoge riet in de zelling. Je hebt dan een schitterend uitzicht op het rivierfront, met de gevels aan de Veerstal, molen ’t Slot en daar net bovenuit de stadstorens. Het is zo jammer dat de meeste Gouwenaars dit beeld niet kennen!
Mallegat
Dit rivierfront dateert uit 1956. In dat jaar kwam de Nieuwe Veerstal gereed, een stadsweg tussen de binnenstad en de rivier. De treurige consequentie van deze aanleg was, dat de Havensluis werd gesloten. De Sluiswachterswoning die nu op een vreemd verkeerseiland ligt, lag tot 1956 vlak aan de rivier. Hier woonde het gezin van sluiswachter Swager die het druk had met het schutten van schepen. Vanaf de aansluiting van de Westhaven op de Veerstal lag toen een oprit naar de Mallegatbrug, met daarlangs een muur om het rivierwater te keren. Die muur bleek - hoe is het mogelijk! - in 1953 precies hoog genoeg om de stad voor de Watersnoodramp te bewaren. De oprit, de brug en de reconstructie van de Mallegatsluis dateerden van 1942. Vóór de oorlog waren de plannen er al, maar ze werden versneld door de Duitse bezetters, omdat de oude ophaalbrug over de sluis hun zware oorlogsmachines niet kon torsen.
Drie poorten
Die oude ophaalbrug lag in het verlengde van de Veerstal. Vóór 1942 werd het verkeer richting Rotterdam over deze stadsstraat geleid. Die lag toen vlak langs de rivier, daarvan gescheiden door een loswal en een laag dijkje waarop enorme iepenbomen stonden. Tegenover de aansluiting van de Peperstraat stond de Kleine Volmolen, een eenvoudig fabriekje met stampers en daaronder een waterrad dat via een duiker werd aangedreven.
Deze situatie had toen ongeveer honderd jaar bestaan. Daarvóór, tot omstreeks het midden van de 19e eeuw, stond tussen de Veerstal en de rivier een stadsmuur met daarin drie poorten: de Havenpoort, de Veerpoort en de Rotterdamse Poort die toegang gaf tot de ophaalbrug over de Mallegatsluis. De Veerstal was dus van oorsprong een binnenstraat, achter de stadsmuur. De Kleine Volmolen stond tegen de stadsmuur aan. Het pand op de hoek van de Veerstal en de Bogen vormde het vertrekpunt van het ‘wagenveer’ naar Rotterdam.
Imponerend
Al afpellend constateren we dus dat het een stadsmuur was die het oorspronkelijke rivierfront vanaf de Gouderaksedijk bepaalde.
Totaal anders, maar wel imponerend!
De verhalen van DieGoude zijn eerder gepubliceerd in Weekblad deGouda.