#365

Rijks HBS Gouda Paul van Horssen

05 Rijks HBS in 1920 verkleind
Rijks HBS 1920. Bron: SAMH

Honderd jaar oud is het imposante gebouw, daar aan de Burgemeester Martenssingel nr. 15. Als je voor het hek stil staat, kun je boven de voordeur in steen gehouwen lezen ‘Rijks Hoogere Burgerschool’.

Leerlingen en ouders zeiden bij binnenkomst, dat het gebouw hen op zich al het gevoel gaf dat een school er zo moest uitzien. Lange gangen met graniet gegoten vloeren en met dikke muren waarachter de lokalen zich bevonden, vol wijsheid en puberlol.

Voor kinderen van de nieuwe klasse

Met zijn HBS-wet gaf onze grondwetgever Thorbecke in 1863 de mogelijkheid om moderne scholen op te richten. De Latijnse school was niet meer passend in een tijd van beginnende industrialisatie, de HBS was voor kinderen van de nieuwe klasse van handelaren, industriëlen en middenstanders. De HBS in Gouda werd gesticht in 1865 en had zijn onderkomen in het gebouw van de Sint-Jorisdoelen aan de Lange Tiendeweg. Het was de tijd, dat rector W. Julius bij het 25-jarig bestaan van de leerlingen een schrijfbureau kreeg.

Rijksbouwmeester Vrijman

Het gebouw aan de Martenssingel is een ontwerp van rijksbouwmeester J.A.W. Vrijman. In 1916 opende de HBS daar zijn deuren. Kijk je aan de voorkant naar boven, dan kun je in het driehoekje bovenin het rijkswapen zien. Op een luchtfoto uit die tijd zie je dat het gebouw nog aan de rand van de stad stond. De huizen aan de Karnemelksloot en aan de Krugerlaan waren al eerder gebouwd, maar de Burgemeester Martenssingel moest nog worden aangelegd; de huizen erlangs werden gebouwd in de jaren twintig en dertig van de vorige eeuw.

Verdieping erbij

Het gebouw werd in 1940 ten tijde van de mobilisatie gebruikt door de generale staf. Niet veel later trokken de Duitsers erin. De leerlingen kregen hun lessen onder meer in het Catharina Gasthuis. In 1954 werd de HBS uitgebreid met de Middelbare Meisjesschool (MMS). De school werd groter en had meer lokalen nodig. In 1957 werd er een verdieping op gezet. Met de invoering van de Mammoetwet in 1968 werd de naam veranderd in Rijksscholengemeenschap voor Atheneum en Havo.

GSG Leo Vroman

De Rijksscholengemeenschap werd gemeenteschool en fuseerde in 1992 met de Prof. J.H. Gunningmavo en de Willem de Zwijgermavo. De huidige naam van de school, GSG Leo Vroman, heeft de school te danken aan de dichter Leo Vroman die voor de oorlog leerling was en in de Krugerlaan achter de school woonde. Het oude honderdjarige gebouw wordt nu nog deels gebruikt voor de mavo-afdeling van de school. Het nieuwe gebouw staat aan de Willem de Zwijgersingel.

De verhalen van DieGoude zijn eerder gepubliceerd in Weekblad deGouda.

Die Goude  /  Onderwijs  /  Leo Vroman  /  jaren 30  /  jaren 40