Onze Lieve Heer op zolder Marianne van der Veer

In 1572 gaat de stad Gouda over naar de Prins en de geuzen verschansen zich in het kasteel. De katholieke burgers moeten hun parochiekerk, de Sint-Janskerk, verlaten en overdragen aan de stad. Ze mogen niet meer in het openbaar bij elkaar komen en missen vieren. Hun geestelijken moeten de stad verlaten. Katholieken en hun priesters blijven ondanks het verbod toch samen komen in woningen of oude kloosterkapellen. In de jaren 30 van de zeventiende eeuw wordt het gedoogd door het stadsbestuur dat er een schuilkerk komt aan de Gouwe.

Op de “Westgouwe bij den Joostenbrug” worden een paar panden gekocht door mr. Dirck Purmerent, advocaat bij het Hof van Holland, voor zijn broer Petrus Purmerent die pastoor is in Gouda. De pastoorszoon uit de rijke regentenfamilie Purmerent gaat in één van de panden wonen en laat op zolder een kerk inrichten. De goed verborgen kerk zal nog tot in de negentiende eeuw in gebruik blijven als kapel.

Achter de naastgelegen woonhuizen aan de Gouwe wordt in de tuin vanaf 1630 een schuilkerk gebouwd. De schuilkerk mag niet hoorbaar en zichtbaar zijn aan de straat, dus heeft geen klokkentoren en geen groot orgel. De kerkgangers kunnen via verschillende gangen en stegen tussen de huizen, de kerk bereiken vanaf de Gouwe en de Raam. Purmerent moest jaarlijks 1200 gulden betalen aan het stadsbestuur om kerkdiensten te mogen houden. Ondanks dat worden de diensten toch regelmatig gestoord door de baljuw en moeten de aanwezigen boetes betalen, tenzij ze via één van de vluchtwegen op tijd weg kunnen komen.

In de zeventiende eeuw ontstaan er nog vier schuilkerken in Gouda. De schuilkerk van Petrus Purmerent, die gewijd is aan Sint Jan de Doper, de patroonheilige van Gouda en dus de voortzetting van de voormalige rooms-katholieke Sint-Janskerk, is als enige bewaard gebleven. De kerk wordt in de jaren 60 van de negentiende eeuw grondig verbouwd en krijgt een prachtige voorgevel aan de Gouwezijde. Ook de pastorie wordt tijdens de verbouwing aangepakt: fraaie ornamenten plafonds en een nieuw trappenhuis. Het trappenhuis leidt tot boven naar de zolderetage. De entree van de zolder heeft ook plafond met ornamenten waardoor ik vermoed dat de zolder in de negentiende eeuw nog in gebruik was als kapel. En dat Gouda dus ruim twee eeuwen lang een plek voor Onze Lieve Heer op een zolder heeft gehad.