#448

Agnietenkapel Thea van Wordragen

De Agnietenkapel staat nu geheel alleen op de Nieuwe Markt.

Dit gebouw is een van de weinige overblijfselen in Gouda uit de middeleeuwen. Het is een restant van het Sint-Agnesklooster dat hier vroeger stond. De zusters die hier woonden waren augustinessen. Zij leefden naar de regel van Augustinus. Het klooster werd voor het eerst genoemd in 1455, maar mogelijk bestond het al eerder. Er waren diverse bijgebouwen: een refter (eetzaal), keuken, slaapzaal, bakkerij, brouwerij, ziekenhuis en een kerk. Later kreeg het klooster een eigen kapel en kerkhof. Naast de kapel lagen nog drie bleekvelden.

Zusters van armoede

Er heerste armoede in het klooster, ondanks dat de zusters hard werkten. De belastingen waren erg hoog, soms ging zelfs de helft van hun inkomsten naar de belasting. Af en toe kregen de zusters giften van welgestelde inwoners van Gouda. Het aantal augustinessen was in 1500 geslonken tot circa 96. Omdat in 1556 de levensmiddelen duurder werden, nam de armoede toe. Er werd naar een oplossing gezocht en die vond men bij de Heilige Geestmeesters. Dit was een soort armenzorg. Zij namen alle bezittingen van het klooster over en betaalden de schulden. In 1572 waren er nog maar circa 20 augustinessen. In dat jaar bezetten de geuzen Gouda. De meeste zusters vluchtten, slechts zeven bleven achter. Dit betekende het einde van het Agnietenconvent: op de Markt verbrandden de Geuzen de altaren en beelden.

Van klooster naar bank

Foto 23 01


Eind 16de eeuw kwamen er veel Vlaamse tapijt- en lakenwevers naar Gouda. Zij mochten zich in de Agnietenkapel vestigen. Er was genoeg ruimte om de grote weefgetouwen op te zetten. In 1653 werd de Agnietenkapel een Bank van Lening, ook wel de ‘Lommerd’ geheten. Er vond een grote verbouwing plaats. De gotische vensters werden dichtgemetseld en er kwamen extra verdiepingen in. De zolder kreeg dakkapellen. De bankdirecteur, toen ‘kassier’ geheten, woonde in het huis achter de kapel. Voor de Agnietenkapel liep een watertje, het Agnietenwatertje, ook wel Lommerdse Watertje genoemd. Het werd begin 20ste eeuw gedempt. De Bank bleef er gehuisvest tot 1924. Achtereenvolgens kwamen er de Arbeidsbeurs, de Distributiedienst, een noodpostkantoor en Kunstcentrum ‘Burgvliet’ in. Er werd niets aan onderhoud gedaan, instortings­gevaar dreigde!

Alsnog gered

In 1972 begon de gemeente met de restauratie van de kapel, die drie jaar duurde. Op de plaats waar eens het altaar stond, ligt nu nog een altaarsteen, herkenbaar aan de vijf wijdingskruisjes. Opvallend in het interieur zijn de ‘klankpotten’ hoog in de muur van het koor. Zij dienden tot verbetering van de akoestiek, hierdoor werd de galm van de vrouwen­toonhoogte gedempt. Tegenwoordig wordt de Agnietenkapel gebruikt voor lezingen, concerten en als ontvangst-, vergader- en expositieruimte.

De verhalen van DieGoude zijn eerder gepubliceerd in Weekblad deGouda.

Klooster  /  kapel  /  Nonnen  /  monument  /  Die Goude